Thực đơn
Sự_tạo_tinh Cơ chếQuá trình hình thành tinh trùng có thể phân chia thành 2 giai đoạn chính theo trình tự:
Sự phân chia thành bao nhiêu giai đoạn là do quy ước. Ở bài viết này phân chia dựa vào phân bào theo hai giai đoạn trên, như nhiều tài liệu. Nhưng cũng có tác giả khác chia thành 3 giai đoạn (do giai đoạn đầu tách thành 2 dựa vào nguyên phân và giảm phân)[9] hoặc thậm chí thành 4 giai đoạn.[6]
Cơ chế quá trình phát sinh tinh trùng không giống nhau hoàn toàn ở các loài động vật. Dưới đây chỉ trình bày tổng quát sự tạo tinh ở người - đối tượng đã được nghiên cứu rất kĩ đến cấp độ phân tử.
Ở người, hai giai đoạn nói trên tương ứng với từng loại tế bào chuyên biệt, trong giai đoạn đầu có phân bào, còn giai đoạn sau không phân bào mà chỉ có sự biến đổi hình thái tế bào con.[10]
Giai đoạn này gồm nhiều lần phân bào từ tế bào mầm ban đầu cho đến khi tạo ra tiền tinh trùng (cũng gọi là tinh tử).
- Lần thứ nhất tạo thành hai tinh bào bậc II (secondary spermatocyte, tế bào màu xanh biển, chú thích 3 ở hình 1). Sinh học phổ thông ở Việt Nam gọi lần phân bào này là giảm phân I (viết tắt: GP1).[4]
- Lần thứ hai (tức là giảm phân II hay GP2) tạo thành bốn tiền tinh trùng (spermatid, cũng gọi là tinh tử)[3]. Các tiền tinh trùng này chưa phải là giao tử (tế bào màu vàng, chú thích 4 ở hình 1), nghĩa là không có khả năng thụ tinh.[2], [3], [11]
Sự phân bào nói trên diễn ra không hoàn toàn giống như phân bào thông thường, bởi vì các tế bào "con" sinh ra không tách rời nhau như nguyên phân bình thường, mà vẫn còn kết nối với nhau qua các cầu nối nguyên sinh chất để được "đồng bộ hoá" (synchronous, theo Bloom & Fawcett, 1975).[12] Các tiền tinh trùng sẽ chuyển sang giai đoạn tiếp theo sau đây mới tạo thành giao tử.
- Sự kiện 1. Tinh tử "mọc đuôi" nhờ cơ chế phát triển các vi ống từ trung thể (centriole). Về mặt cấu tạo, cái đuôi này như roi của một số động vật theo cấu trúc trong Sinh học phân tử thường gọi tắt là "cấu trúc 9+1" (xem hình 2), vì thế nó có thể bơi rất nhanh. Một tinh trùng người dài khoảng 50 μm (20 "con" nối đuôi nhau mới dài 1mm),[13] nhưng có thể di chuyển với tốc độ 0,1mm/s [14] nghĩa là mỗi giây nó bơi được khoảng cách gần gấp 3 lần chiều dài của nó.
- Sự kiện 2. Tinh tử "đội mũ" lên đầu gọi là "thể đỉnh hoá", rất quan trọng cho thụ tinh vì nó giúp tinh trùng xâm nhập được vào trứng (nếu gặp).
Hình 3 sau đây tóm tắt toàn bộ sự sinh tinh vừa trình bày.
Trên đây là cơ chế tổng quát. Trong các nghiên cứu chuyên sâu, còn nhiều chi tiết mà dưới đây chỉ giới thiệu một số.
Trong bảng sau, mức bội thể, số phân tử DNA (cả bản gốc và bản sao) và số nhiễm sắc tử (chromatine) được tính trong một tế bào của người.
Kiểu tế bào | Mức bội thể | Số phân tử DNA / số nhiễm sắc tử | Cơ chế quá trình |
Tinh nguyên bào (spermatogonium) | lưỡng bội | 2C / 46 | Phân bào sinh tinh nguyên phân |
Tinh bào bậc I (spematocyte I) | lưỡng bội | 4C / 2x46 | Giảm phân I |
Tinh bào bậc II (spermatocyte II) | đơn bội kép | 2C / 2x23 | Giảm phân II |
Tiền tinh trùng (spermatid) | đơn bội | C / 23 | Biến thái của tinh tử |
Tinh trùng (spermatozoa) | đơn bội | C / 23 | Tinh trùng chín muồi |
Thực đơn
Sự_tạo_tinh Cơ chếLiên quan
Sự tạo tinh Sự tạo noãn Sự tạo dựng Adam Sự thuần hóa động vật Sự trỗi dậy của hành tinh khỉ Sự tương đương khối lượng–năng lượng Sự tiến hóa lãnh thổ của Hoa Kỳ Sự trỗi dậy của các Vệ thần Sự tiếp cận Sự tích trầu cauTài liệu tham khảo
WikiPedia: Sự_tạo_tinh http://www.uwyo.edu/wjm/repro/spermat.htm https://biologywise.com/the-process-of-spermatogen... https://www.britannica.com/science/spermatogenesis https://www.britannica.com/science/spermatogenesis... https://www.dictionary.com/browse/spermatogenesis https://www.nature.com/scitable/definition/gamete-... https://academic.oup.com/humupd/article/12/1/23/60... https://www.theodora.com/anatomy/the_spermatozoon.... https://www.vocabulary.com/dictionary/reproductive... https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK10095/